Gemeentelijst

Naam Hattem
Code 244
Provincie Gelderland
Inwonertal 12154

2018

Bron

Categorie Risico Kans Max. impact Gewogen bedrag
GR / Verbonden partijen Garantiegeldleningen met een publiek belang None None 630000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Zwembad None None 250000.0
GR / Verbonden partijen Deelnemingen None None None
Sociaal domein Risico’s van de decentralisaties van het rijk naar gemeenten. None None None
Grondexploitatie Bedrijvenpark H2O BV None None 2050000.0
Grondexploitatie Bouwgrondexploitatie None None None
Grondexploitatie Assenrade None None 630000.0
Grondexploitatie IJsbaanlocatie None None 386000.0

0 1
0 Garantiegeldleningen met een publiek belang € 36.000.000,-- De gemeente Hattem heeft een aantal leningen verstrekt aan derden. De garanties betreffen hoofdzakelijk woningbouwcomplexen. Een bedrag van € 13.000.000,-- heeft betrekking op de geldleningen van de Ontwikkelingsmaatschappij Hattemerbroek en wordt hieronder met een percentage van 10% apart als risico meegenomen. 630.000,--


0 1
0 Als risicobedrag kan een maximum percentage van 3 worden aangehouden van € 23.000.000,--
1 Z wembad De afgelopen jaren liep er een juridische procedure tegen de aannemer van de bouw van het zwembad met betrekking tot ingediende facturen. In 2015 deed de raad van arbitrage uitspraak waarbij Gemeente Hattem de rentelasten aan de aannemer zou vergoeden (voltooid) en de aannemer zou overgaan tot het herstel van tegelwerk (voltooid). Er is op het moment van schrijven nog niet besloten over een uitvoeringsovereenkomst tussen de gemeente en de aannemer. De geschetste ontwikkeling en het voornemen brengen ons ertoe om het risicobedrag te handhaven op € 250.000,--. 250.000,--
2 Deelnemingen De dividenden van Alliander, B.N.G., Rova en Vitens zijn structureel als bate in de begroting opgenomen. Het risico dat de toekomstige dividenduitkeringen lager uitvallen, schatten wij momenteel als nihil in. -,--
3 R isico’s van de decentralisaties van het rijk naar gemeenten. De risico’s rondom Participatie, AWBZ en Jeugdzorg zijn moeilijk in te schatten. De reserve van € 788.000,-- per 1 januari 2018 is een eerste buffer om tegenvallers op te vangen. -,--
4 I V Bedrijvenpark H2O BV De gemeenten Hattem, Heerde en Oldebroek hebben een gezamenlijk Bedrijvenpark. Het Bedrijvenpark richt zich vooral op het aantrekken van bedrijven in de logistieke sector. Om dat te realiseren is het Bedrijvenpark aangewezen als ‘bovenregionaal’ bedrijventerrein. De ontwerpbestemmingsplannen voor beide plandelen (Oldebroek en Hattem) hebben ter inzage gelegen. Voordat de plannen worden vastgesteld, wordt bestuurlijke afgestemd met Zwolle, Kampen en de provincies Overijssel en Gelderland en wordt een reactie gegeven op de ontvangen zienswijzen. Er is een voorlopig ontwerp voor een nieuw op- en afrittenstelsel als aansluiting van het bedrijvenpark op de A28. Het bestemmingsplan hiervoor wordt voorbereid. n het kader van de risicoanalyse is de aannemelijkheid van de grondexploitatieberekening van het Bedrijvenpark door de accountant van het Bedrijvenpark en de gemeentelijke accountant getoetst en zijn de gekozen uitgangspunten – o.a. rente, kosten & opbrengstenniveau en uitgifte tempo – reëel bevonden. Op basis van de uitkomsten van een eerdere analyse (2014) is een verliesvoorziening ingesteld, ter hoogte van € 765.000,- per gemeente. Op basis van de laatste grondexploitatieberekening (mei 2017) is een verliesvoorziening van € 512.000,-- per gemeente nodig. Voorzichtigheidshalve (en om jaarlijkse fluctuaties te voorkomen) is de verliesvoorziening op het huidige niveau gehandhaafd. erder calculeren wij twee risico’s: - Een risico op de garantstelling ten opzichte van de financiers. Wij hebben dat risico bepaald op 10% van het bedrag waarvoor we garant staan. - Een risico op de garantstelling voor de financiering van het nieuwe op en afrittenstelsel. Wij hebben dat risico bepaald op 75% van het bedrag waarvoor we garant staan. 2.050.000,--


0 1
0 B Wijze van berekening Door elk van de drie gemeenten is voor een bedrag van € 13 miljoen aan garantstelling ten opzichte van financiers verleend. Het risicobedrag is 10% van deze € 13 miljoen. Door elk van de drie gemeenten is voor een bedrag van € 1 miljoen garantstelling verleend voor de financiering van het nieuwe op en afrittenstelsel. Het risicobedrag is 75% van € 1 miljoen. eheersing van het risico Om de risico’s te beheersen wordt er jaarlijks een risicomanagementrapportage opgesteld voor de betrokken gemeenten en wordt jaarlijks een grondexploitatieberekening en een liquiditeitsprognose gemaakt door het Bedrijvenpark.
1 B ouwgrondexploitatie Algemeen Met de exploitatie van grond zijn risico’s gemoeid. Te denken valt hierbij aan:  de mate en de snelheid waarin uitgeefbare kavels kunnen worden verkocht. Dit is sterk afhankelijk van externe factoren (rentestand, economische ontwikkelingen, woning-contingenten) en heeft grote invloed op het eindresultaat van de exploitaties.  risico op bodemverontreiniging.  kostenstijgingen etc. -,--
2 A ssenrade  Risicoprofiel woningbouw Assenrade 630.000,--
3 IJsbaanlocatie  Risicoprofiel ijsbaanlocatie 386.000,--


0 1 2 3 4 5 6 7
0 Begroting 2018 Verloop van de kengetallen
1
2 2016 Vaststelling kengetallen (in procenten) 2017 2018 2019 2020 2021 (rekening)
3 1 Netto schuldquote 2 3 4 Grondexploitatie 5 94 59 72 80 97 99
4 Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen en kapitaal 63 68 81 89 105 108
5 Solvabiliteitsratio 25 22 19 19 17 17
6 Solvabiliteitsratio gecorrigeerd excl. doorleningen 30 27 23 22 20 19
7 Structurele exploitatieruimte 1,54 -6,36 -2,22 0,33 0,04 -0,07
8 11,77 9,64 1,68 0 0 0
9 Belastingcapaciteit 101,80 97 100 100 100 100


0 1 2 3
0
1
2
3
4


0 1 2 3 4 5 6 7
0 Begroting 2018 (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% (x € 1.000)
1
2 2016 Netto schuldquote 2017 2018 2019 2020 2021 (rekening)
3 A B C D E F G H Totaal vaste schulden 28.517 23.683 25.756 26.808 30.900 31.491
4 Totaal netto vlottende schulden 3.468 5.905 6.837 6.796 6.830 6.850
5 Totaal overlopende passiva 1.699 1.699 1.699 1.699 1.699 1.699
6 Totaal financiële vaste activa/gecorrigeerd 717 9.401 10.575 8.387 10.328 8.188 9.726 7.633 9.502 7.457 9.273 7.276
7 Totaal uitzettingen 4.744 4.744 4.744 4.744 4.744 4.744
8 Totaal liquide middelen 17 17 17 17 17 17
9 Totaal overlopende activa 1.556 1.556 1.556 1.556 1.556 1.556
10 Totaal saldo van baten en lasten 28.335 24.318 24.438 23.951 24.354 24.594
11 Kengetal (%) 94 63 59 68 72 81 80 89 97 105 99 108


0
0 Begroting 2018 (A/B x 100%) (x € 1.000)
1
2 Kengetal 2016 2017 2018 2019 2020 2021 solvabiliteitsratio: (rekening)
3 A Eigen vermogen 11.152 9.936 9.108 9.120 9.117 9.052 B Balanstotaal 44.837 45.123 47.299 48.500 52.963 53.871 Kengetal 25% 22% 19% 19% 17% 17%
4
5


0 1 2 3 4 5 6 7
0 Begroting 2018 ((B-A) + (D-C))/(E) x 100% (x € 1.000)
1
2 Kengetal structurele 2016 2017 2018 2019 2020 2021 exploitatieruimte: (rekening)
3 A B C D E Structurele lasten 26.964 24.318 23.868 23.929 24.334 24.578
4 Structurele baten 27.081 22.842 23.297 23.965 24.304 24.524
5 Structurele toevoegingen aan de reserves 2.302 100 100 100 100 100
6 Structurele onttrekkingen aan de reserves 2.622 124 142 142 139 138
7 Saldo baten 28.335 22.842 23.871 23.965 24.354 24.530
8 Kengetal 1,54% -6.36% -2,22% 0,33% 0,04% -0,07%


0 1 2 3 4 5 6 7
0 Begroting 2018 (A+B)/C x 100% (x € 1.000)
1
2 Kengetal 2016 2017 2018 2019 2020 2021 grondexploitatie (rekening)
3 A B C Niet in exploitatie genomen gronden 0 0 0 0 0 0
4 Bouwgronden in exploitatie 3.335 2.201 401 1 1 1
5 Saldo baten 28.335 22.842 23.871 23.965 24.354 24.530
6 Kengetal 11,77% 9,64% 1,68% 0% 0% 0%


0 1 2 3 4 5 6 7
0 Begroting 2018 (E/F) x 100% (x € 1,--)
1
2 Kengetal 2016 2017 2018 2019 2020 2021 belastingcapaciteit: (rekening)
3 A B C D E F OZB-lasten gezin 367,42 396 402 402 402 402
4 Rioolheffing gezin 146,99 156 161 161 161 161
5 Afvalstoffenheffing gezin 214,77 172 181 181 181 181
6 Heffingskorting 0 0 0 0 0 0
7 Totale woonlasten gezin (A+B+C-D) 728,88 724 744 744 744 744
8 Woonlasten landelijk gemiddelde voorafgaand jaar 716 746 746 746 746 746
9 Kengetal 101,80% 97% 100% 100% 100% 100%


2019

Bron

Categorie Risico Kans Max. impact Gewogen bedrag
GR / Verbonden partijen Waarborg/achtervangpositie garantiegeldleningen met een publiek belang € 36 miljoen None None 690000.0
Kapitaalgoederen Zwembad None None 250000.0
Sociaal domein Risico’s van de decentralisaties van het rijk naar gemeenten. None None None
GR / Verbonden partijen Bedrijvenpark Hattemerbroek - Garantstellingen None None 570000.0
GR / Verbonden partijen Bedrijvenpark Hattemerbroek None None 1300000.0
Grondexploitatie Bouwgrondexploitatie Assenrade None None 431000.0
Overig Oude IJsbaanlocatie None None 764000.0
Grondexploitatie 't Veen None None 434000.0
Dividend/Rente Rentestijging None None 325000.0

0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2019 (A+B)/C x 100% (x € 1.000)
1
2 2017 Kengetal grondexploitatie 2018 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening)
3 A C Niet in exploitatie genomen gronden 0 0 0 0 0 0 0
4 B Bouwgronden in exploitatie 1.441 -909 -1.044 -610 0 0 0
5 Saldo baten 28.335 23.871 24.599 25.625 25.831 25.915 25.915
6 Kengetal 5,09% -3.81% -4.24% -2.38% 0,00% 0,00% 0,00%


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2019 ((B-A) + (D-C))/(E) x 100% (x € 1.000)
1
2 Kengetal structurele 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 exploitatieruimte: (rekening)
3 A B C D E Structurele lasten 27.570 23.868 24.457 25.337 25.907 25.851 25.851
4 Structurele baten 27.102 23.297 23.457 25.544 25.750 25.834 25.834
5 Structurele toevoegingen aan de reserves 100 100 100 100 100 100 100
6 Structurele onttrekkingen aan de reserves 51 142 204 204 204 204 204
7 Saldo baten 28.335 23.871 24.599 25.625 25.831 25.915 25.915
8 Kengetal -1,82% -2,22% -3.64% 1,21% -0,21% 0,34% 0,34%


0 1
0 Waarborg/achtervangpositie garantiegeldleningen met een publiek belang € 36 miljoen De gemeente staat garant voor door derden verstrekte leningen aan derden. In het verleden is voor een totaalbedrag van € 225 miljoen aan dergelijke leningen verstrekt. De boekwaarde op het moment van schrijven van deze leningen bedraagt ongeveer € 90 miljoen. Daarvan staat de gemeente voor € 36 miljoen garant. Deze garanties betreffen hoofdzakelijk aan woningbouwverenigingen (€ 23 miljoen). Een garantie van € 13 miljoen heeft betrekking op de geldleningen van de Ontwikkelingsmaatschappij Hattemerbroek en wordt hieronder met een percentage van 10% apart als risico meegenomen. Van de resterende € 23 miljoen aan gegarandeerde leningen kan 3% als risico worden opgenomen. 690
1 Zwembad De afgelopen jaren liep een juridische procedure tegen de aannemer van de bouw van het zwembad met betrekking tot ingediende facturen. In 2015 deed de raad van arbitrage uitspraak waarbij de gemeente Hattem de rentelasten aan de aannemer vergoed (voltooid) en de aannemer zou overgaan tot herstel van het tegelwerk. Er is op het moment van schrijven nog niet besloten over een vaststellingsovereenkomst tussen de 250


0 1
0 gemeente en de aannemer. De geschetste ontwikkeling en het voornemen brengen ons ertoe om het risicobedrag te handhaven op € 250.000.
1 Risico’s van de decentralisaties van het rijk naar gemeenten. De risico’s rondom Participatie, AWBZ en Jeugdzorg zijn moeilijk in te schatten. Per 31 december 2018 staat de reserve Sociaal Domein naar begroot op € 866.000. Zie verder de paragraaf decentralisaties. -,-
2 J G VBedrijvenpark Hattemerbroek Omschrijving De gemeenten Hattem, Heerde en Oldebroek hebben een samenwerkingsovereenkomst voor het realiseren en exploiteren van een bedrijvenpark. Het bedrijvenpark richt zich vooral op het aantrekken van bedrijven in de logistieke sector. Om dat te realiseren is het bedrijvenpark aangewezen als ‘bovenregionaal’ bedrijventerrein. De (nieuwe) bestemmingsplannen voor beide plandelen (Oldebroek en Hattem) en voor een nieuw op- en afrittenstelsel als aansluiting van het bedrijvenpark op de A28 worden naar verwachting in september 2018 vastgesteld. aarrekening 2017 Op 31 mei 2018 hebben de aandeelhouders van het Bedrijvenpark H2O de jaarrekening 2017 vastgesteld. In die jaarrekening is de uitkomst van de geactualiseerde grondexploitatieberekening verwerkt. De uitkomst (contante waarde) is € 1.003.000 negatief. De omvang van de verliesvoorziening moet op basis van die berekening € 335.000 per gemeente bedragen. Op basis van de uitkomsten van een eerdere analyse (is de hoogte van de verliesvoorziening eind 2016 € 765.000 per gemeente. Daarom hebben wij de verliesvoorziening met € 430.000 verlaagd. In het kader van de risicoanalyse is de aannemelijkheid van de grondexploitatieberekening van het Bedrijvenpark door de accountant van het Bedrijvenpark en door de gemeenten getoetst en zijn de gekozen uitgangspunten – o.a. rente, kosten & opbrengstenniveau en uitgifte tempo – reëel bevonden. arantstellingen Wij staan garant voor (de dekking van) een deel van de financiering van het nieuwe op en afrittenstelsel. De garantstelling is € 1 miljoen per gemeente. Er wordt aan gewerkt om deze garantstelling zoveel als mogelijk in te vullen met bijdragen van derden. In het risicoprofiel in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing was een risico van 75% opgenomen voor de situatie dat de gemeenten geen bijdragen van derden zouden ontvangen. Wij stellen voor het bedrag waarmee de verliesvoorziening wordt verlaagd (€ 430.000) te reserveren voor de bijdrage in de kosten van de aanleg van een nieuw op- en afrittenstelsel. Daarvoor wordt een bestemmingsreserve ingesteld. Ten laste van de bestemmingsreserve kunnen de afschrijvingslasten van een eventuele bijdrage te zijner tijd worden gedekt. Als een financiële bijdrage van de gemeente niet nodig is, zal de bestemmingsreserve via een raadsbesluit vrijvallen of een andere bestemming kunnen krijgen. Het resterende bedrag van de garantstelling (€ 570.000) nemen wij op in het risicoprofiel. Tot de start van de aanleg van een nieuw op- en afrittenstelsel in 2020 / 2021 hebben de gemeenten de tijd bijdragen van derden te zoeken voor het bedrag waarvoor we garant staan. erder staan de gemeenten garant voor de leningen die door financiers aan het Bedrijvenpark H2O zijn verstrekt. De totale garantstelling is € 39 miljoen. Elk van de drie gemeenten staan garant voor een derde deel van dat bedrag. Wij hebben het risico van de garantstelling bepaald op 10% van het bedrag waarvoor we garant staan. 570.000


0 1
0 BWijze van berekening Door elk van de drie gemeenten is voor een bedrag van € 13 miljoen aan garantstelling ten opzichte van financiers verleend. Het risicobedrag is 10% van deze € 13 miljoen. Door elk van de drie gemeenten is voor een bedrag van € 1 miljoen garantstelling verleend voor (de dekking van) een deel van de financiering van het nieuwe op en afrittenstelsel. Voor een bijdrage in de kosten van de afslag is in de resultaatbestemming 2017 een bestemmingsreserve gevormd van € 430.000. Het restant van € 1.000.000 min bestemmingsreserve € 430.000 = € 570.000 wordt meegenomen als risico. eheersing van het risico Om de risico’s te beheersen wordt er jaarlijks een risicomanagementrapportage opgesteld voor de betrokken gemeenten en wordt jaarlijks een grondexploitatieberekening en een liquiditeitsprognose gemaakt door het Bedrijvenpark. 1.300.000
1 Bouwgrondexploitatie Assenrade Met de exploitatie van grond zijn risico’s gemoeid. Te denken valt hierbij aan:  de mate en de snelheid waarin uitgeefbare kavels kunnen worden verkocht. Dit is sterk afhankelijk van externe factoren (rentestand, economische ontwikkelingen, woning-contingenten) en heeft grote invloed op het eindresultaat van de exploitaties.  risico op bodemverontreiniging.  kostenstijgingen etc.  Risicoprofiel woningbouw Assenrade in de Grex 2018: € 431.000 431.000
2 Oude IJsbaanlocatie  Risicoprofiel ijsbaanlocatie (boekwaarde d.d. 31-12-2017 + toerekening van € 350.000 van het Uitloopgebied Assenrade) 764.000
3 ’t Veen Investeringen gedaan tot en met 2018 zijn opgenomen als kosten te verhalen via anterieure overeenkomsten. Deze kosten dienen volgende de Commissie BBV binnen vijf jaar verhaald te worden. De gemaakte kosten tellen in het eerste jaar mee voor 20% in het risico/financieel gevolg. Na twee jaar betreft dit 40% t/m het vijfde De gemaakte kosten zijn: 2011  € 390.000 2018  € 110.000 (geraamd) Naast de gerealiseerde investeringen is ook het uitgangspunt dat de hoogspanningskabels van Tennet deels onder de grond komen. De verwachting is dat een deel van die kosten ook voor rekening van de gemeente komen. Het is nog te prematuur of dit zal gebeuren en om hiervoor een bedrag op te nemen. Ten slotte heeft het College besloten in ’t Veen een woning op te kopen, dat vergoed wordt door de Rijksoverheid. Het risico bestaat dat de vergoeding nihil wordt als de hoogspanningskabel onder de grond wordt geplaatst. Het risico ontstaat zodra wij de woning daadwerkelijk hebben gekocht. Op het moment van schrijven is dat nog niet het geval. 434.000 jaar 100%.
4 Rentestijging De rente staat historisch laag. Voor de aangetrokken leningen staat de rente vast. Voor de nog aan te trekken leningen wordt uitgegaan van de huidige marktrente van 1,12%. Wij nemen het risico/financieel gevolg op dat de komende vier jaar de rente jaarlijks met 0,25% stijgt naar 2,12% in 2022 over de periode 2019-2022. 325.000


0 1
0 weerstandscapaciteit respectievelijk risicoprofiel uit drie opeenvolgende P&C-documenten (begroting 2018, jaarrekening 2017, huidige begroting 2019)
1


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2019 Verloop van de kengetallen
1 100 126 161 172 175 187
2 2017 Vaststelling kengetallen (in procenten) 2018 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening)
3 1 Netto schuldquote 2 3 4 Grondexploitatie 5 85
4 Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen en kapitaal 53 64 92 128 140 143 156
5 Solvabiliteitsratio 26 24 18 15 14 14 13
6 Solvabiliteitsratio gecorrigeerd excl. doorleningen 33 30 22 17 16 16 15
7 Structurele exploitatieruimte -1,82 -2,22 -3,64 1,21 -0,21 0,34 0,34
8 5,09 -3,81 -4,24 -2,38 0,00 0,00 0,00
9 Belastingcapaciteit 110 113 118 122 122 122 122


0 1 2 3
0
1
2
3
4


0 1 2 3 4 5 6 7
0 Begroting 2019 (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% (x € 1.000) 2017 Netto schuldquote 2018 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening) Totaal vaste schulden
1
2
3 23.683 21.492 28.878 38.991 42.100 43.074 46.323
4 Totaal netto vlottende schulden 3.068 4.772 4.915 4.908 4.929 4.928 4.928
5 Totaal overlopende passiva 2.821 2.821 2.821 2.821 2.821 2.821 2.821
6 Totaal financiële vaste activa/gecorrigeerd 0 9.159 0 8.670 0 8.538 0 8.404 0 8.269 0 8.179 0 8.086
7 Totaal uitzettingen 2.599 2.599 2.599 2.599 2.599 2.599 2.599
8 Totaal liquide middelen 22 22 22 22 22 22 22
9 Totaal overlopende activa 2.895 2.895 2.859 2.859 2.859 2.859 2.859
10 Totaal saldo van baten en lasten 28.335 23.981 24.599 25.625 25.831 25.915 25.915
11 Kengetal (%) 85 53 100 64 126 92 161 128 172 140 175 143 187 156


0
0 Begroting 2019 (A/B x 100%) (x € 1.000)
1
2 2017 Kengetal solvabiliteitsratio: 2018 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening)
3 A Eigen vermogen 11.177 9.834 8.522 8.487 8.295 8.261 8.285 B Balanstotaal 42.655 41.279 47.110 47.110 57.371 60.613 60.983 Kengetal 26% 24% 18% 15% 14% 14% 13%
4
5


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Doorleningen 8.668 8.226 8.142 8.056 7.968 7.878 7.786
1 Balanstotaal excl. doorleningen 33.988 33.053 38.968 49.315 52.644 53.105 56.471
2 Kengetal excl. doorleningen 33% 30% 22% 17% 16% 16% 15%


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2019 (E/F) x 100% (x € 1,--)
1 487 511 511 511 511
2 2017 Kengetal belastingcapaciteit: 2018 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening)
3 A OZB-lasten gezin B Rioolheffing gezin C Afvalstoffenheffing gezin D Heffingskorting E F 456,17 464
4 168,26 171 175 175 175 175 175
5 172 181 191 191 191 191 191
6 0 0 0 0 0 0 0
7 Totale woonlasten gezin (A+B+C-D) 796,43 816 853 877 877 877 877
8 Woonlasten landelijk gemiddelde voorafgaand jaar 723 723 721 721 721 721 721
9 Kengetal 110% 113% 118% 122% 122% 122% 122%


2020

Bron

Categorie Risico Kans Max. impact Gewogen bedrag
GR / Verbonden partijen Waarborg/achtervangpositie garantiegeldleningen met een publiek belang € 35 miljoen None None 816000.0
GR / Verbonden partijen Leningen aan sportverenigingen None None 34000.0
Kapitaalgoederen Zwembad None None 250000.0
GR / Verbonden partijen Risico's van de decentralisaties van het rijk naar gemeenten. None None 190000.0
GR / Verbonden partijen Bedrijvenpark Hattemerbroek None None 1300000.0
Grondexploitatie Bouwgrondexploitatie Assenrade None None None
GR / Verbonden partijen 't Veen None None 122000.0
Omgevingswet Omgevingswet None None 511000.0

0 1
0 Waarborg/achtervangpositie garantiegeldleningen met een publiek belang € 35 miljoen De gemeente staat garant voor door derden verstrekte leningen aan derden. In het verleden is voor een totaalbedrag van € 214 miljoen aan dergelijke leningen verstrekt. De boekwaarde per 31 december 2018 van deze leningen bedroeg ongeveer € 86 miljoen. Daarvan staat de gemeente voor ongeveer € 40 miljoen garant. Deze garanties betreffen hoofdzakelijk aan woningbouwverenigingen (€ 26 miljoen). Een garantie van € 13 miljoen heeft betrekking op de geldleningen van de Ontwikkelingsmaatschappij Hattemerbroek en wordt hieronder met een percentage van 10% apart als risico meegenomen. Van de resterende circa € 27 miljoen aan gegarandeerde leningen kan 3% als risico worden opgenomen. 816
1 Leningen aan sportverenigingen 12 februari hebben wij u geïnformeerd over ons voorgenomen beleid over het verstrekken van leningen aan sportverenigingen. Ultimo 2018 staat voor € 689.765 aan leningen uit bij sportverenigingen in Hattem. De kans dat deze leningen niet worden terugbetaald achten wij zeer klein (10%). De Stichting Waarborgfonds Sport staat voor maximaal 50% garant 34


0 1
0 op deze leningen voor een deel van de lening periode. Het maximaal financieel gevolg plaatsen wij daarmee op 5% van de totaal uitstaande middelen.
1 Z wembad De afgelopen jaren liep een juridische procedure tegen de aannemer van de bouw van het zwembad met betrekking tot ingediende facturen. In 2015 deed de raad van arbitrage uitspraak waarbij de gemeente Hattem de rentelasten aan de aannemer vergoed (voltooid) en de aannemer zou overgaan tot herstel van het tegelwerk. Er is op het moment van schrijven nog niet besloten over een vaststellingsovereenkomst tussen de gemeente en de aannemer. De geschetste ontwikkeling en het voornemen brengen ons ertoe om het risicobedrag te handhaven op € 250.000. 250.000
2 D Risico’s van de decentralisaties van het rijk naar gemeenten. De rijksbijdragen zijn ongewis. Met de Meicirculaire 2019 hebben gemeenten incidenteel voor 2020 en 2021 extra middelen voor de Jeugdhulp ontvangen. In de begroting 2020 hebben wij, op advies van de Minister, voor de jaren 2021 en 2022 deze lijn doorgetrokken door voor beide jaren € 190.000 op te nemen. Het risico is aanwezig dat een volgend kabinet deze extra middelen niet zal geven aan gemeenten. De kans daarvan schatten wij voorzichtigheidshalve op 50%. Daarmee komt het maximaal financieel effect op 2 x € 190.000 = € 380.000 en 50% kans daarop  € 190.000. e risico’s rondom Participatie, AWBZ en Jeugdhulp zijn moeilijk in te schatten. Zie verder de paragraaf decentralisaties. 190.000
3 G G W Bedrijvenpark Hattemerbroek Omschrijving De gemeenten Hattem, Heerde en Oldebroek hebben een samenwerkingsovereenkomst voor het realiseren en exploiteren van een bedrijvenpark. Het bedrijvenpark richt zich vooral op het aantrekken van bedrijven in de logistieke sector. Om dat te realiseren is het bedrijvenpark aangewezen als ‘bovenregionaal’ bedrijventerrein. De (nieuwe) bestemmingsplannen voor beide plandelen (Oldebroek en Hattem) en voor een nieuw op- en afrittenstelsel als aansluiting van het bedrijvenpark op de A28 zijn in september 2018 vastgesteld. rondexploitatie Jaarlijks wordt de grondexploitatieberekening geactualiseerd. De drie gemeenten hebben voor het negatieve saldo van de grondexploitatieberekening een verliesvoorziening. Via deze voorziening staat elk van de drie gemeenten garant voor een derde deel van het negatieve saldo. De uitkomst (contante waarde) van de in maart 2019 vastgestelde berekening is € 160.000 negatief. Dat is een verbetering ten opzichte van de berekening van maart 2018 met € 843.000. De voorziening is daarom verlaagd van € 335.000 naar € 53.500 per gemeente. arantstellingen De gemeenten staan garant voor de leningen die door financiers aan het Bedrijvenpark H2O zijn verstrekt. De totale garantstelling is € 39 miljoen. Elk van de drie gemeenten staan garant voor een derde deel van dat bedrag. Wij hebben het risico van de garantstelling bepaald op 10% van het bedrag waarvoor we garant staan. ijze van berekening en risicobedrag Door elk van de drie gemeenten is voor een bedrag van € 13 miljoen aan garantstelling ten opzichte van financiers verleend. Het risicobedrag is 10% van deze € 13 miljoen, zijnde: € 1.300.000. 1.300.000


0 1
0 Bouwgrondexploitatie Assenrade Met de exploitatie van grond zijn risico’s gemoeid. Te denken valt hierbij aan:  de mate en de snelheid waarin uitgeefbare kavels kunnen worden verkocht. Dit is sterk afhankelijk van externe factoren (rentestand, economische ontwikkelingen, woning-contingenten) en heeft grote invloed op het eindresultaat van de exploitaties.  risico op bodemverontreiniging.  kostenstijgingen etc.  Omdat wij in de laatste fase van deze bouwgrondexploitatie zijn, achten wij de risico's nihil op basis van de nog te verwachten inkomsten en uitgaven uiteengezet in de Grex 2019. -/-
1 ’t Veen Investeringen gedaan tot en met 2018 zijn opgenomen als kosten te verhalen via anterieure overeenkomsten. Deze kosten dienen volgende de Commissie BBV binnen vijf jaar verhaald te worden. De gemaakte kosten tellen in het eerste jaar mee voor 20% in het risico/financieel gevolg. Na twee jaar betreft dit 40% t/m het vijfde De gemaakte kosten zijn: 2018  € 149.000 (40%) 2019  € 314.000 (20%) - geraamd Naast de gerealiseerde investeringen is ook het uitgangspunt dat de hoogspanningskabels van Tennet deels onder de grond komen. De verwachting is dat een deel van die kosten ook voor rekening van de gemeente komen. Het is nog te prematuur of dit zal gebeuren en om hiervoor een bedrag op te nemen. 122.000 jaar 100%.
2 Omgevingswet Met de Omgevingswet wil de overheid de regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigen en samenvoegen. Naar verwachting treedt de Omgevingswet in 2021 in werking, waarop ook wij inzetten. In de Kadernota staat dat we vanwege het financiële perspectief alleen kosten opnemen in de begroting die we op dit moment reëel kunnen inschatten. Een risico van deze aanpak is dat we werkzaamheden moeten uitvoeren en er geen beschikbaar budget is. De kans op dit maximaal nadelig financieel gevolg van € 1.021.000 schatten wij op 50%. Investeringen voor de implementatie van de Omgevingswet zijn in deze begroting meegenomen voor een bedrag van € 859.000 voor de jaren 2020 t/m 2023. Vanuit de VNG is een financieel model ontwikkeld waarmee een inschatting gemaakt kan worden van de verwachte implementatiekosten van de Omgevingswet. Dit zogenaamde ‘financieel dialoogmodel’ is ook door onze gemeente ingevuld, waarmee de verwachte uitgaven volgens dat model uitkomt op € 1.880.000 voor de jaren 2020 t/m 2023. Het verschil van € 1.021.000 wordt niet opgenomen in de begroting, omdat de uitgaven een inschatting betreft. Daarmee wordt dit bedrag als risico opgenomen. In programma 2.a. staat beschreven hoe we de Omgevingswet invoeren en wordt ingegaan op de doelen en de concrete resultaten. 511.000


0 1
0
1


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0
1
2
3
4
5


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2020 Verloop van de kengetallen
1 100 114 123 172 169
2 2017 2018 Vaststelling kengetallen (in procenten) 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening) (rekening)
3 1 Netto schuldquote 2 3 4 Grondexploitatie 5 85 84
4 Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen en kapitaal 53 52 66 82 92 141 140
5 Solvabiliteitsratio 26 24 21 18 18 14 14
6 Solvabiliteitsratio gecorrigeerd excl. doorleningen 33 31 26 22 21 16 16
7 Structurele exploitatieruimte -1,82 -6,24 -3,80 2,07 1,44 0,76 0,34
8 5,09 0.45 -2.31 -1.04 -1.03 0,00 0,00
9 Belastingcapaciteit 100 103 108 116 118 119 121


0 1 2 3 4 5 6 7
0 Begroting 2020 (A+B+C-D-E-F-G)/H x 100% (x € 1.000) 2017 2018 Netto schuldquote 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening) (rekening) Totaal vaste schulden
1
2
3 23.683 20.746 24.807 27.365 30.220 42.871 43.119
4 Totaal netto vlottende schulden 3.068 6.107 2.607 4.849 4.869 4.851 4.904
5 Totaal overlopende passiva 2.821 2.643 2.643 2.643 2.643 2.643 2.643
6 Totaal financiële vaste activa/gecorrigeerd 0 9.159 0 9.052 0 8.423 0 8.290 0 8.128 0 8.013 0 7.896
7 Totaal uitzettingen 2.599 3.283 3.283 3.283 3.283 3.283 3.283
8 Totaal liquide middelen 22 1.131 886 1.002 967 997 943
9 Totaal overlopende activa 2.895 999 999 999 999 999 999
10 Totaal saldo van baten en lasten 28.335 28.727 24.810 26.030 26.448 26.293 26.907
11 Kengetal (%) 85 53 84 52 100 66 114 82 123 92 172 141 169 140


0
0 Begroting 2020 (A/B x 100%) (x € 1.000)
1
2 2017 2018 Kengetal solvabiliteitsratio: 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening) (rekening)
3 A Eigen vermogen 11.177 10.168 8.357 8.121 8.523 8.623 8.604 B Balanstotaal 42.655 41.670 40.344 44.812 47.994 60.672 60.815 Kengetal 26% 24% 21% 18% 18% 14% 14%
4
5


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Doorleningen 8.668 8.608 8.027 7.941 7.827 7.712 7.596
1 Balanstotaal excl. doorleningen 33.988 33.062 32.317 36.871 40.167 52.960 53.219
2 Kengetal excl. doorleningen 33% 31% 26% 22% 21% 16% 16%


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2020 ((B-A) + (D-C))/(E) x 100% (x € 1.000)
1
2 Kengetal structurele 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 exploitatieruimte: (rekening) (rekening)
3 A B C D E Structurele lasten 27.570 28.754 24.457 24.964 25.954 26.192 26.927
4 Structurele baten 27.102 26.991 23.457 25.266 26.251 26.293 26.907
5 Structurele toevoegingen aan de reserves 100 100 108 109 110 111 100
6 Structurele onttrekkingen aan de reserves 51 71 164 345 194 211 212
7 Saldo baten 28.335 28.727 24.810 26.030 26.448 26.293 26.907
8 Kengetal -1,82% -6,24% -3.80% 2,07% 1.44% 0,76% 0,34%


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2020 (A+B)/C x 100% (x € 1.000)
1
2 2017 2018 Kengetal grondexploitatie 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening) (rekening)
3 A C Niet in exploitatie genomen gronden 0 0 0 0 0 0 0
4 B Bouwgronden in exploitatie 1.441 129 -574 -272 -272 0 0
5 Saldo baten 28.335 28.727 24.810 26.030 26.448 26.293 26.907
6 Kengetal 5,09% 0.45% -2.31% -1.04% -1.03% 0,00% 0,00%


0 1 2 3 4 5 6 7 8
0 Begroting 2020 (E/F) x 100% (x € 1,--)
1
2 2017 2018 Kengetal belastingcapaciteit: 2019 2020 2021 2022 2023 (rekening) (rekening)
3 A OZB-lasten gezin B Rioolheffing gezin D Heffingskorting E F 395 403 434 449 456 463 470
4 155 158 172 178 184 190 197
5 C Afvalstoffenheffing gezin 172 181 196 231 231 231 231
6 0 0 0 0 0 0 0
7 Totale woonlasten gezin (A+B+C-D) 722 742 802 858 871 884 898
8 Woonlasten landelijk gemiddelde voorafgaand jaar 723 723 740 740 740 740 740
9 Kengetal 100% 103% 108% 116% 118% 119% 121%