Gemeentelijst

Naam Harlingen
Code 72
Provincie Friesland
Inwonertal 15783

2018

Bron

Categorie Risico Kans Max. impact Gewogen bedrag
Personeel Wachtgeld wethouders 50.0 720000.0 360000.0
Personeel Pensioenen wethouders 50.0 480000.0 240000.0
GR / Verbonden partijen Te weinig invloed als kleine gemeente op begroting en plannen van gemeenschappelijke regelingen / verbonden partijen 30.0 1000000.0 300000.0
Calamiteiten, rampen Rampen 10.0 1000000.0 100000.0
Kapitaalgoederen Strategisch vastgoed 30.0 1000000.0 300000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Planschade 25.0 100000.0 25000.0
Bodemsanering Bodemverontreiniging 10.0 100000.0 10000.0
GR / Verbonden partijen Garantstellingen 10.0 1000000.0 100000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Aansprakelijkheid 30.0 20000.0 6000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Rechtmatigheid 10.0 180000.0 18000.0
Kapitaalgoederen Onderhoud (algemeen) 10.0 300000.0 30000.0
Projecten Onderhanden projecten 30.0 650000.0 195000.0
GR / Verbonden partijen Westergo CV/BV 10.0 1000000.0 100000.0
Overig Oninbare vorderingen 30.0 100000.0 30000.0
Kapitaalgoederen Bodemdaling None None None
Projecten N31 10.0 1000000.0 100000.0
Belasting Vennootschapsbelasting voor overheidsorganisaties. None None None
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Juridische procedures None None None

0 1
0 Begrip Toelichting
1 Weerstandscapaciteit Dit is het geheel van middelen en mogelijkheden om niet begrote, onvoorziene en (mogelijk) substantiële kosten te dekken.
2 Risico’s Risico’s zijn al die gebeurtenissen die het realiseren van organisatiedoelstellingen in de weg staan. De risico’s die relevant zijn voor het weerstandsvermogen zijn die risico’s die niet op een andere manier zijn te ondervangen en die een financieel nadelig gevolg kunnen hebben.
3 Weerstandsvermogen Dit is de mate waarin onverwachte financiële tegenvallers kunnen worden opgevangen. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit gedeeld door de benodigde weerstandscapaciteit.
4 Risicomanagement Het identificeren en kwantificeren van risico’s en het bepalen van activiteiten die de kans van optreden van de risico’s en/of de gevolgen van de risico’s beheersbaar houdt.
5 Beheersmaatregelen Het stelsel van maatregelen en procedures die worden genomen om de onderkende risico’s te ondervangen dan wel om de opkomende risico’s te signaleren en het effect hiervan te beperken.


0 1
0 Aantal keren dat een risico zich naar verwachting voordoet Kans
1 < 1 x per 10 jaar 10%
2 1 x per 5 – 10 jaar 30%
3 1 x per 2 – 5 jaar 50%
4 1 x per 1 – 2 jaar 70%
5 1 x per jaar of > 90%


0 1 2 3 4 5 6 7
0 14 Oninbare vorderingen Naar aanleiding van strak invorderingsbeleid en een grondige opschoningsactie een is de eventuele oninbaarheid van debiteurenvorderingen goed in beeld. Er vindt regelmatig een analyse op de inbaarheid van de debiteuren vorderingen plaats en dit wordt getoetst aan de hiervoor beschikbare middelen in de voorziening. Door een strakke invorderingsprocedure te volgen en de debiteurenpositie continue te monitoren wordt het risico op oninbaarheid kleiner 30% 100.000 30.000
1 15 Bodemdaling Binnen de gemeente Harlingen is er sprake van zoutwinning uit de bodem. Er is sprake van bodemdaling. Tot nu toe heeft dit voor de gemeente Harlingen geen gevolgen gehad. Op lange termijn zijn de gevolgen niet bekend. Het risico is in eerste instantie laag en de financiële gevolgen nihil. De gemeente wordt geïnformeerd door de betreffende producten over de stand van zaken. Het zoutwinningsbedrijf is aansprakelijk voor eventuele schade etc. p.m.
2 16 N31 De nieuwe snelweg door Harlingen zit in de afrondende fase. De gemeente Harlingen levert een financiële bijdrage aan dit project. Hier is inmiddels een voorziening voor getroffen. Het risico bestaat dat deze voorziening niet toereikend is als het budget wordt overgeschreden. Vooralsnog is het risico laag. Het gereserveerde bedrag wordt contant gemaakt. Dit betekent dat er jaarlijks rente aan de voorziening wordt toegevoegd. Op deze manier zal het gereserveerde bedrag het gewenst niveau bereiken en toereikend zijn om de kosten te kunnen dekken. Tussentijds wordt de gemeente middels financiële rapportages op de hoogte gehouden. In 2018 volgt de definitieve afrekening. 10% 1.000.000 100.000


0 1
0 Fase Activiteiten
1 Stap 1: Identificeren In deze fase worden alle potentiële risico’s geïnventariseerd. Van belang is een brede en gestructureerde benadering waarmee zoveel mogelijk risico’s in beeld kunnen worden gebracht. Het volledig en eenduidig in kaart brengen van de betrokken risico’s is van groot belang voor de verdere fasen.
2 Stap 2: Analyseren en beoordelen Na het in kaart brengen van de risico’s kunnen deze geanalyseerd worden. De analyse bestaat uit een inschatting van de kans dat een gebeurtenis optreedt, waarbij tevens wordt aangegeven wat de gevolgen van het optreden van het risico kunnen zijn. In deze processtap worden de risico’s gekwantificeerd. De basis voor de risicoweging of kwantificering is de “kans maal gevolg” methodiek. Deze systematiek wordt bij hoofdstuk 3 nader toegelicht.
3 Stap 3: Maatregelen nemen Wanneer risico’s worden onderkend, zijn een aantal oplossingen mogelijk. Voor elk risico moet een keuze gemaakt worden uit de volgende vier maatregelen: vermijden, verminderen, overdragen of accepteren.
4 Stap 4: Bewaken / monitoren Het doel van continue monitoring is om tijdig (wijzigingen in) risico’s te signaleren, adequate maatregelen te kunnen treffen en waar nodig bij te sturen. Hoe eerder een (wijziging in een) risico wordt gesignaleerd, hoe beter de gevolgen te beheersen zijn. Er wordt zo veel mogelijk aangesloten op de bestaande planning & control cyclus.


0 1 2 3 4 5 6 7
0 nr Risico Omschrijving risico Beheersmaatregel Kans geldgevolg Fin effect Fin effect structureel incidenteel
1 1 Wachtgeld wethouders Wethouders hebben na beëindiging van het wethouderschap recht op wachtgeld. Op het moment van beëindiging wordt dit recht berekend en wordt ten laste van het rekeningresultaat een dotatie aan de voorziening gedaan. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekeningsaldo om deze dotatie te kunnen doen. Jaarlijkse actualisatie wachtgeldverplichting. Een eerste inschatting voor de huidige wethouders is 180.000 euro per jaar. Dit bedrag wordt als financieel effect meegenomen voor een juiste weergave van het weerstandsvermogen. 50% 720.000 360.000
2 2 Pensioenen wethouders De gemeente is zelf verantwoordelijk voor de betaling van de wethouders pensioenen. Jaarlijks wordt aan de hand van een actuariële berekening de toekomstige pensioenverplichting berekend. Op basis hiervan wordt de dotatie aan de voorziening bepaald. De dotatie wordt ten laste van het rekeningresultaat gebracht. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekeningsaldo om deze dotatie te kunnen doen. Jaarlijkse actualisatie van pensioenverplichting. Eerste inschatting dotatie voorziening is 120.000 euro per jaar. Dit bedrag wordt als financieel effect meegenomen voor een juiste weergave van het weerstandsvermogen. 50% 480.000 240.000
3 3 Te weinig invloed als kleine gemeente op begroting en plannen van gemeenschappelijke regelingen / verbonden partijen Doordat Harlingen slechts een beperkt stemrecht heeft, heeft zij weinig tot geen invloed op majeure ontwikkelingen. Hierbij is het van belang dat Harlingen zich sterk profileert in de verschillende Algemene en Dagelijkse Besturen (AB en DB). Tijdig reageren op begrotingen van gemeenschappelijke regelingen. Indien mogelijk / noodzakelijk, gezamenlijk optreden met andere Friese gemeenten. 30% 1.000.000 300.000
4 4 Rampen Risico dat op grondgebied van Harlingen zich een ramp voordoet. Verzekeringen en adequate crisisbeheersing organisatie, waardoor gevolgen beperkt kunnen worden. 10% 1.000.000 100.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 5 Strategisch vastgoed Het grootste gedeelte van de grondexploitaties zijn afgesloten. Of de verwacht verliezen zijn voorzien. Er is nog sprake van één grondexploitatie binnen de gemeente. Deze grondexploitatie is in handen van een derde partij. Indien zich de situatie voordoet dat deze partij niet meer in staat is de gronden te exploiteren dan zal de gemeente de exploitatie overnemen. Het risico bestaat dat de gemeente wordt geconfronteerd met een verliesgevende exploitatie. Jaarlijks wordt de grondexploitatie herrekend. Uit deze exploitatie blijkt wat de status is als de gemeente zelf de grond zou exploiteren. Voorlopig is er geen reden tot afboeken. 30% 1.000.000 300
1 6 Planschade Vooraf zal op basis van inschatting moeten worden bezien wat de mogelijke planschade zou kunnen zijn. Deze schade dient dan verdisconteerd te worden in bv. de aankoop van de grond. Planschade blijft daardoor een financiële risicofactor. Voor elke wijziging van een bestemmingsplan moet een inschatting van mogelijke planschade opgenomen worden. De gemeente Harlingen zal dit in de leges tot uitdrukking moeten brengen, zodat de kosten voor rekening van de initiatiefnemer blijven komen. 25% 100.000 25
2 7 Bodemverontreiniging Bij herontwikkeling van binnenstedelijke locaties is er kans op bodemverontreiniging. In het buitengebied wordt de gemeente soms geconfronteerd met illegale stort. De kosten komen dan voor rekening van de gemeente. Bodembeleid en bodemkwaliteitskaart moeten up-to-date zijn. 10% 100.000 10


0 1 2 3 4 5 6 7
0 8 Garantstellingen De gemeente staat ultimo 2016 garant voor € 46 miljoen aan leningen. Het gaat hierbij om leningen in het kader van Sociale woningbouw. Het risico bestaat dat de gemeente alsnog de garantie moet betalen omdat de lenende partij niet kan voldoen aan de verplichtingen richting de geldverstrekker. P De gemeente is aangesloten bij Stichting Waarborgfonds. Deze stichting vangt eerst nog de klappen op voordat de gemeente moet betalen. eriodiek de financiële situatie beoordelen van de partijen waar de gemeente een garantie aan heeft verleend. 10% 1.000.000 100.000
1 9 Aansprakelijkheid Burgers en/of bedrijven kunnen de gemeente aansprakelijk stellen wegens het bijvoorbeeld niet functioneren van riool (wateroverlast), werkzaamheden die (wel of niet) worden uitgevoerd door gemeentelijk personeel die overlast of schade veroorzaken, onvoldoende handhaven, onvoldoende onderhoud aan wegen, trottoirs, fietspaden etc. met schade als gevolg. Adequate beheersmaatregelen en goede onderhoudsplannen. Adequaat reageren op brieven, vragen en klachten van burgers en bedrijven. Aansprakelijkheidsverzekering. 30% 20.000 6.000
2 10 Rechtmatigheid Bij de uitvoer van taken in opdracht van andere overheden kan het zijn dat de gemeente die taken in het oordeel van de accountant niet rechtmatig uitvoert. Dat kan leiden tot het terugvorderen van een deel van de ontvangen gelden, terwijl terugvordering van de door de gemeente al uitgegeven middelen vaak lastig zal zijn. Dit betreft m.n. uitgaven in het kader van Sociale Zaken, Educatie. Een goede verankering van rechtmatigheid in de organisatie en goede interne controle (monitoring) op de naleving. 10% 180.000 18.000
3 11 Onderhoud (algemeen) Ondanks dat er diverse beheerplannen worden gemaakt kan de gemeente zich gesteld zien voor onverwachte onderhoudskosten. Tijdige actualisatie beheerplannen. 10% 300.000 30.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 12 Onderhanden projecten Bij de onderhanden projecten loopt de gemeente het risico dat budgetten worden overschreden door onvoorziene zaken. Periodiek wordt er gerapporteerd over de stand van zaken van de projecten. Er wordt gerapporteerd over de voortgang van de bestedingen en de toereikendheid van het budget. Door dit tijdig in beeld te brengen kan er op tijd worden ingegrepen. 30% 650.000 195
1 13 Westergo CV/BV De gemeente Harlingen is aandeelhouder van de ontwikkelingsmaatschappij CV/BV Westergo. De ontwikkelingsmaatschappij is opgericht om de nieuwe industriehaven te ontwikkelen en de gronden te verkopen. In januari 2015 is besloten om de ontwikkelingsmaatschappij te herstructureren en voort te zetten met twee aandeelhouders, te weten BNG Gebiedsontwikkeling B.V. en de gemeente Harlingen, ieder voor 50%. De gemeente Harlingen stelt zich borg voor het benodigde vreemd vermogen (maximaal 6 mln). BNG Gebiedsontwikkeling geeft een contragarantie van 50% aan de gemeente Harlingen. Indien de verwachtingen niet uitkomen kan de garantie worden aangesproken. Daarnaast zal in geval van faillissement de openstaande vorderingen moet worden afgeboekt. De kapitaalstortingen voorzien. De garantie is niet voorzien. 10% 1.000.000 100


0 1 2 3 4 5 6 7
0 17 Vennootschapsbelasting voor overheidsorganisaties. Sinds 1 januari 2016 bestaat de mogelijkheid dat de gemeente voor sommige onderdelen valt onder vpb wetgeving. Het risico op dit moment is dat de aangifte van de gemeente door de inspectie als onvoldoende wordt beoordeeld. Alles is in het werk gesteld om de aangifte tijdig en juist in te dienen. De financiële risico’s achten wij beperkt. pm
1 18 Juridische procedures Jaarlijks worden diverse procedures door of tegen de gemeente gevoerd. De uitkomst en de omvang zijn in een aantal gevallen onzeker en deze procedures kunnen dan ook als een risico worden aangemerkt. Zolang ze nog lopen is het van belang om deze zaken niet openbaar te behandelen omdat de onderhandelingspositie tegenover derden daardoor mogelijk wordt geschaad. Bovendien kunnen er wettelijke belemmeringen aanwezig zijn welke openbare behandeling van zaken niet toestaan. De raad wordt regelmatig geïnformeerd over lopende gerechtelijke procedures. p.m.
2 Totaal 54.000 1.860.000
3 Structureel Incidenteel


0 1
0 Opbrengstraming begroting 3.544.000
1 Berekening met normtarief (WOZ waarde 1.886.446.000) 3.682.000
2 Ruimte 138.000


0
0 Algemene reserve (1 januari 2018) 5.000.000
1 Algemene investeringsreserve 2.348.000
2 Totaal reserves 7.348.000


0 1 2 3
0 Retributies Lasten Baten Ruimte
1 Afvalstoffenheffing 1.559.000 1.559.000 0
2 Rioolheffing 1.560.000 1.560.000 0
3 Totaal 3.119.000 3.119.000 0


0 1 2
0 Structureel Incidenteel
1 Geïnventariseerde risico’s 54.000 1.860.000
2 Beschikbare weerstandscapaciteit 138.000 7.348.000
3 Saldo (ruimte) 84.000 5.488.000


0 1 2 3 4 5 6
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1 Netto schuldquote 33,63% 33,32% 26,04% 23,94% 21,98% 18,90%
2 Idem, gecorrigeerd voor verstrekte leningen 29,30% 28,63% 22,52% 20,46% 18,51% 15,45%


0
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1 Kengetal 5,53% 7,51% 7,49% 7,42% 7,38% 7,32% grondexploitatie


0 1
0 Algemene normwaarden schuldquote Schuldquote
1 Normaal < 90%
2 Voorzichtigheid geboden 90% - 130%
3 Zeer hoge schuld > 130%


0
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1 Solvabiliteit 41,56% 30,41% 30,16% 32,38% 34,84% 36,95%


0 1
0 Algemene normwaarden grondexploitatie Ratio
1 Weinig risico < 20%
2 Voorzichtigheid geboden 20% - 35%
3 Hoog risico > 35%


0 1
0 Algemene normwaarden solvabiliteit Ratio
1 Weinig tot geen schuld > 80%
2 Normaal 30% - 80%
3 Voorzichtigheid geboden 20% - 30%
4 Bezit zeer zwaar belast met schuld 0% - 20%


0
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1 Kengetal structurele 4,23% 0,05% -0,26% -0,07% 0,32% 0,25% exploitatieruimte


0 1 2 3 4 5 6
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2016 2017 2018 2019 2020 2021
1 Totale woonlasten gezin Harlingen € 602 € 612 € 613 € 620 € 627 € 644
2 Gemiddelde woonlasten gezin Nederland € 716 € 723 € 723 € 730 € 738 € 745
3 Woonlasten t.o.v. landelijk gemiddelde jaar ervoor 84,08% 84,65% 84,79% 84,93% 84,96% 86,44%


2019

Bron

Categorie Risico Kans Max. impact Gewogen bedrag
Personeel Wethouders hebben na beëindiging van het wethouderschap recht op wachtgeld. Op het moment van beëindiging wordt dit recht berekend en wordt ten laste van het rekeningresultaat een dotatie aan de voorziening gedaan. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekeningsaldo om deze dotatie te kunnen doen. 50.0 720000.0 360000.0
Personeel De gemeente is zelf verantwoordelijk voor de betaling van de wethouders pensioenen. Jaarlijks wordt aan de hand van een actuariële berekening de toekomstige pensioenverplichting berekend. Op basis hiervan wordt de dotatie aan de voorziening bepaald. De dotatie wordt ten laste van het rekeningresultaat gebracht. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekeningsaldo om deze dotatie te kunnen doen. 50.0 480000.0 240000.0
GR / Verbonden partijen Doordat Harlingen slechts een beperkt stemrecht heeft, heeft zij weinig tot geen invloed op majeure ontwikkelingen. Hierbij is het van belang dat Harlingen zich sterk profileert in de verschillende Algemene en Dagelijkse Besturen (AB en DB). 30.0 1000000.0 300000.0
Calamiteiten, rampen Risico dat op grondgebied van Harlingen zich een ramp voordoet 10.0 1000000.0 100000.0
Grondexploitatie Het grootste gedeelte van de grondexploitaties is afgesloten, of zijn verwachte verliezen voorzien. Er is nog sprake van één grondexploitatie binnen de gemeente. Deze grondexploitatie is in handen van een derde partij. Indien zich de situatie voordoet dat deze partij niet meer in staat is de gronden te exploiteren dan zal de gemeente de exploitatie overnemen. Het risico bestaat dat de gemeente wordt geconfronteerd met een verliesgevende exploitatie. 30.0 1000000.0 300000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Vooraf zal op basis van inschatting moeten worden bezien wat de mogelijke planschade zou kunnen zijn. Deze schade dient dan verdisconteerd te worden in bv. de aankoop van de grond. Planschade blijft daardoor een financiële risicofactor. 25.0 100000.0 25000.0
Bodemsanering Bij herontwikkeling van binnenstedelijke locaties is er kans op bodemverontreiniging. In het buitengebied wordt de gemeente soms geconfronteerd met illegale stort. De kosten komen dan voor rekening van de gemeente 10.0 100000.0 10000.0
Sociaal domein Mede door economische crisis neemt het aantal aanvragen in het sociaal domein toe. 90.0 180000.0 162000.0
GR / Verbonden partijen Aan enkele verenigingen zijn geldleningen verstrekt. Aangezien deze leningen niet voldoen aan het Treasurystatuut worden de leningen hier vermeld. Het risico is dat verenigingen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. 10.0 400000.0 40000.0
GR / Verbonden partijen De gemeente staat ultimo 2017 garant voor € 46 miljoen aan leningen. Het risico bestaat dat de gemeente alsnog de garantie moet betalen omdat de lenende partij niet kan voldoen aan de verplichtingen richting de geldverstrekker. 10.0 1000000.0 100000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Burgers en/of bedrijven kunnen de gemeente aansprakelijk stellen wegens het bijvoorbeeld niet functioneren van riool (wateroverlast), werkzaamheden die (wel of niet) worden uitgevoerd door gemeentelijk personeel die overlast of schade veroorzaken, onvoldoende handhaven, onvoldoende onderhoud aan wegen, trottoirs, fietspaden etc. met schade als gevolg. 30.0 20000.0 6000.0

0 1 2 3 4 5 6
0 OmschrijvingRekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 201720182019202020212022
1 Kengetal structurele exploitatie-ruimte 7,61% -0,26% 0,74% 1,37% 1,36% 1,31%


0 1 2
0 KapitaalgoedEenheidHoeveelheid
1 Buitenwegen m² 172.062
2 Hoofdontsluitingswegen m² 139.324
3 Vrijliggend fietspad m² 1.785
4 Wijkontsluitingswegen m² 74.299
5 Woonstraten m² 680.812
6 Abri’s st. 10


0 1 2 3
0 OmschrijvingRekeningBegrotingBegroting201720182019
1 Aantal verzoeken met volledige kwijtschelding 479 500 490
2 Aantal verzoeken met gedeeltelijke kwijtschelding 0 15 10
3 Aantal verzoeken dat is afgewezen 135 150 145
4 Totaal aantal verzoeken 614 665 645


0 1
0 Begrip Toelichting
1 Weerstandscapaciteit Dit is het geheel van middelen en mogelijkheden om niet begrote, onvoorziene en (mogelijk) substantiële kosten te dekken.
2 Risico’s Risico’s zijn al die gebeurtenissen die het realiseren van organisatie-doelstellingen in de weg staan. De risico’s die relevant zijn voor het weerstandsvermogen zijn die risico’s die niet op een andere manier zijn te ondervangen en die een financieel nadelig gevolg kunnen hebben.
3 Weerstandsvermogen Dit is de mate waarin onverwachte financiële tegenvallers kunnen worden opgevangen. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit gedeeld door de benodigde weerstandscapaciteit.
4 Risicomanagement Het identificeren en kwantificeren van risico’s en het bepalen van activiteiten die de kans van optreden van de risico’s en/of de gevolgen van de risico’s beheersbaar houdt.
5 Beheersmaatregelen Het stelsel van maatregelen en procedures die worden genomen om de onderkende risico’s te ondervangen dan wel om de opkomende risico’s te signaleren en het effect hiervan te beperken.


0 1
0 Fase Activiteiten
1 Stap 1:Identificeren In deze fase worden alle potentiële risico’s geïnventariseerd. Van belang is een brede en gestructureerde benadering waarmee zoveel mogelijk risico’s in beeld kunnen worden gebracht. Het volledig en eenduidig in kaart brengen van de betrokken risico’s is van groot belang voor de verdere fasen.
2 Stap 2: Analyseren en beoordelen Na het in kaart brengen van de risico’s kunnen deze geanalyseerd worden. De analyse bestaat uit een inschatting van de kans dat een gebeurtenis optreedt, waarbij tevens wordt aangegeven wat de gevolgen van het optreden van het risico kunnen zijn. In deze processtap worden de risico’s gekwantificeerd. De basis voor de risicoweging of kwantificering is de “kans maal gevolg” methodiek. Deze systematiek wordt bij hoofdstuk 3 nader toegelicht.
3 Stap 3: Maatregelen nemen Wanneer risico’s worden onderkend, zijn een aantal oplossingen mogelijk. Voor elk risico moet een keuze gemaakt worden uit de volgende vier maatregelen: vermijden, verminderen, overdragen of accepteren.
4 Stap 4: Bewaken / monitoren Het doel van continue monitoring is om tijdig (wijzigingen in) risico’s te signaleren, adequate maatregelen te kunnen treffen en waar nodig bij te sturen. Hoe eerder een (wijziging in een) risico wordt gesignaleerd, hoe beter de gevolgen te beheersen zijn. Er wordt zo veel mogelijk aangesloten op de bestaande planning & control cyclus.


0 1
0 Aantal keren dat een risico zich naar verwachting Kansvoordoet
1 < 1 x per 10 jaar 10%
2 1 x per 5 – 10 jaar 30%
3 1 x per 2 – 5 jaar 50%
4 1 x per 1 – 2 jaar 70%
5 1 x per jaar of > 90%


0 1 2 3 4 5 6 7
0 nr Risico Omschrijving risico Beheersmaatregel Kans Geldgevolg Fin effect structureel Fin effect incidenteel
1 1 Wachtgeld wethouders Wethouders hebben na beëindiging van het wethouderschap recht op wachtgeld. Op het moment van beëindiging wordt dit recht berekend en wordt ten laste van het rekeningresultaat een dotatie aan de voorziening gedaan. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekeningsaldo om deze dotatie te kunnen doen. Jaarlijkse actualisatie wachtgeld-verplichting. Een eerste inschatting voor de huidige wethouders is 180.000 euro per jaar. Dit bedrag wordt als financieel effect meegenomen voor een juiste weergave van het weerstandsvermogen. 50% 720.000 365.000
2 2 Pensioenen wethouders De gemeente is zelf verantwoordelijk voor de betaling van de wethouders pensioenen. Jaarlijks wordt aan de hand van een actuariële berekening de toekomstige pensioenverplichting berekend. Op basis hiervan wordt de dotatie aan de voorziening bepaald. De dotatie wordt ten laste van het rekeningresultaat gebracht. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekening-saldo om deze dotatie te kunnen doen. Jaarlijkse actualisatie van pensioen-verplichting. Eerste inschatting dotatie voorziening is 120.000 euro per jaar. Dit bedrag wordt als financieel effect meegenomen voor een juiste weergave van het weerstandsvermogen. 50% 480.000 240.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 3 Te weinig invloed als kleine gemeente op begroting en plannen van gemeenschappelijke regelingen / verbonden partijen Doordat Harlingen slechts een beperkt stemrecht heeft, heeft zij weinig tot geen invloed op majeure ontwikkelingen. Hierbij is het van belang dat Harlingen zich sterk profileert in de verschillende Algemene en Dagelijkse Besturen (AB en DB). Tijdig reageren op begrotingen van gemeenschappelijke regelingen. Indien mogelijk / noodzakelijk, gezamenlijk optreden met andere Friese gemeenten. 30% 1.000.000 300
1 4 Rampen Risico dat op grondgebied van Harlingen zich een ramp voordoet. Verzekeringen en adequate crisisbeheersing organisatie, waardoor gevolgen beperkt kunnen worden. 10% 1.000.000 100
2 5 Grondexploitaties Het grootste gedeelte van de grondexploitaties is afgesloten, of zijn verwachte verliezen voorzien. Er is nog sprake van één grondexploitatie binnen de gemeente. Deze grondexploitatie is in handen van een derde partij. Indien zich de situatie voordoet dat deze partij niet meer in staat is de gronden te exploiteren dan zal de gemeente de exploitatie overnemen. Het risico bestaat dat de gemeente wordt geconfronteerd met een verliesgevende exploitatie. Jaarlijks wordt de grondexploitatie herrekend. Uit deze exploitatie blijkt wat de status is als de gemeente zelf de grond zou exploiteren. Voorlopig is er geen reden tot afboeken. 30% 1.000.000 300
3 6 Planschade Vooraf zal op basis van inschatting moeten worden bezien wat de mogelijke planschade zou kunnen zijn. Deze schade dient dan verdisconteerd te worden in bv. de aankoop van de grond. Planschade blijft daardoor een financiële risicofactor. Voor elke wijziging van een bestemmingsplan moet een inschatting van mogelijke planschade opgenomen worden. De gemeente Harlingen zal dit in de leges tot uitdrukking moeten brengen, zodat de kosten voor rekening van de initiatiefnemer blijven komen. 25% 100.000 25
4 7 Bodemverontreiniging Bij herontwikkeling van binnenstedelijke locaties is er kans op bodemverontreiniging. In het buitengebied wordt de gemeente soms geconfronteerd met illegale stort. De kosten komen dan voor rekening van de gemeente. Bodembeleid en bodemkwaliteitskaart moeten up-to-date zijn 10% 100.000 10


0 1 2 3 4 5 6 7
0 8 Open-einde regelingen Mede door economische crisis neemt het aantal aanvragen in het sociaal domein toe. Adequate monitoring ontwikkeling aanvragen. Bezien of SZW de regeling ten aanzien van het eigen risico niet gaat wijzigen. Eventuele aanspraak bij WWB op aanvullende uitkering 90% 180.000 162.000
1 9 Geldleningen Aan enkele verenigingen zijn geldleningen verstrekt. Aangezien deze leningen niet voldoen aan het Treasurystatuut worden de leningen hier vermeld. Het risico is dat verenigingen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Monitoring van financiële ontwikkelingen aan de hand van jaarrekening en begroting. 10% 400.000 40.000
2 10 Garantstellingen De gemeente staat ultimo 2017 garant voor € 46 miljoen aan leningen. Het risico bestaat dat de gemeente alsnog de garantie moet betalen omdat de lenende partij niet kan voldoen aan de verplichtingen richting de geldverstrekker. De gemeente is aangesloten bij Stichting Waarborgfonds. Deze stichting vangt eerst nog de klappen op voordat de gemeente moet betalen. Periodiek de financiële situatie beoordelen van de partijen waar de gemeente een garantie aan heeft verleend. 10% 1.000.000 100.000
3 11 Aansprakelijkheid Burgers en/of bedrijven kunnen de gemeente aansprakelijk stellen wegens het bijvoorbeeld niet functioneren van riool (wateroverlast), werkzaamheden die (wel of niet) worden uitgevoerd door gemeentelijk personeel die overlast of schade veroorzaken, onvoldoende handhaven, onvoldoende onderhoud aan wegen, trottoirs, fietspaden etc. met schade als gevolg. Adequate beheersmaatregelen en goede onderhoudsplannen. Adequaat reageren op brieven, vragen en klachten van burgers en bedrijven. Aansprakelijkheidsverzekering. 30% 20.000 6.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 12 Rechtmatigheid Bij de uitvoer van taken in opdracht van andere overheden kan het zijn dat de gemeente die taken in het oordeel van de accountant niet rechtmatig uitvoert. Dat kan leiden tot het terugvorderen van een deel van de ontvangen gelden, terwijl terugvordering van de door de gemeente al uitgegeven middelen vaak lastig zal zijn. Dit betreft m.n. uitgaven in het kader van Sociale Zaken, Educatie. Een goede verankering van rechtmatigheid in de organisatie van de gemeente Harlingen en goede interne controle (monitoring) op de naleving. 10% 180 18.000
1 13 Belastingen Bij de toepassing van de belastingwetgeving (BTW, Loonheffing etc.) kunnen verschillen van inzicht en/of interpretatie ontstaan of kunnen de regels onjuist worden toegepast. Dit kan leiden tot een naheffing van de zijde van de fiscus. Door het invoeren van horizontaal toezicht komt de gemeente een stap dichterbij bij het goed beheersen van de fiscale risico’s binnen de organisatie. Gedurende de looptijd van dit project is er veelvuldig contact met de belastingdienst om dit goed af te ronden. 30% 100 30.000
2 14 Invoer vennootschaps-belasting (Vpb) voor overheids-organisaties. Sinds 1 januari is de gemeente Vpb plichtig voor ondernemersactiviteiten. Na een grondige screening blijkt dat veel van de gemeentelijke activiteiten de Vpb plicht niet raken. Voor de haven is dit niet het geval. We kunnen niet uitsluiten dat de gemeente over de jaren 2016 en 2017 een aanslag Vpb krijgt opgelegd. De verwachting is dat een eventuele aanslag niet heel hoog zal zijn. Per 1 januari 2018 is de haven verzelfstandigd en is dit risico niet meer bij de gemeente. Kritisch analyse fiscale openingsbalans en goede documentatie aanleggen t.b.v. de aangifte bij de belastingdienst. 50% 100 50.000
3 15 Onderhanden projecten Bij de onderhanden projecten loopt de gemeente het risico dat budgetten worden overschreden door onvoorziene zaken. Periodiek wordt er gerapporteerd over de stand van zaken van de projecten. Er wordt gerapporteerd over de voortgang van de bestedingen en de toereikendheid van het budget. Door dit tijdig in beeld te brengen kan er op tijd worden ingegrepen. 30% 500 150.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 16 Oninbare vorderingen Na de invoering van een strak invorderingsbeleid en een grondige opschoningsactie is de eventuele oninbaarheid van debiteurenvorderingen goed in beeld. Er vindt regelmatig een analyse plaats op de inbaarheid en deze wordt getoetst aan de hoogte van de voorziening. Door een strakke invorderingsprocedure te volgen en de debiteurenpositie continue te monitoren wordt het risico op oninbaarheid kleiner. 30% 100.000 30.000
1 18 Juridische procedures Jaarlijks worden diverse procedures door of tegen de gemeente gevoerd. De uitkomst en de omvang zijn in een aantal gevallen onzeker en deze procedures kunnen dan ook als een risico worden aangemerkt. Zolang ze nog lopen is het van belang om deze zaken niet openbaar te behandelen omdat de onderhandelingspositie tegenover derden daardoor mogelijk wordt geschaad. Bovendien kunnen er wettelijke belemmeringen aanwezig zijn welke openbare behandeling van zaken niet toestaan. De raad wordt regelmatig geïnformeerd over lopende gerechtelijke procedures. p.m.
2 20 Informatiebeveiliging, privacy en datalekken Binnen de Gemeente Harlingen wordt steeds meer gebruik gemaakt van allerlei informatie; Met deze informatie moet zorgvuldig en integer worden omgegaan; Informatie-beveiliging wordt steeds belangrijker. Ondanks dat we continue werken aan de beveiliging van de informatievoorziening van de gemeente, blijft het risico bestaan dat er iets gebeurt. De computersystemen van de gemeente kunnen aangevallen worden (cybercrime), maar ook kunnen persoonsgegevens vernietigd, gewijzigd of vrijkomen zonder dat dit de bedoeling is (datalek). Vanaf 1 januari 2016 moeten datalekken gemeld worden bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Voldoen aan de Baseline Informatiebeveiliging (BIG). Daarin gaat het bijvoorbeeld over toegang van medewerkers tot systemen en ruimten. Maar ook zaken als clean desk beleid wachtwoordbeleid etc. 30% 500.000 150.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 21 Sociaal Domein Door een forse cao stijging voor huishoudelijke hulp, een AMvB inzake reële zorgtarieven en het wegvallen van de helft aan te genereren eigen bijdrages binnen de WMO, dreigt uitzetting van de WMO lasten. Op dit moment is onduidelijk in welke mate dit door het Rijk wordt gecompenseerd. Continue screening van de berichtgeving en behoudend zijn met betrekking tot het inzetten van nieuw meerjarig beleid. 50% 500.000 250.000
1 22 Personeelskosten Harlingen is een kleine, kwetsbare organisatie. Waar grotere gemeenten diverse medewerkers binnen een vakgebied hebben moeten medewerkers in Harlingen vaak op diverse vakgebieden thuis zijn. Bijvoorbeeld bij ziekte of het vertrek van een medewerker kan dit direct tot problemen leiden. Blijvend samenwerking zoeken met andere gemeenten en continue blijven (bij)scholen. p.m
2 Totaal 436.000 1.890.000
3 Structureel Incidenteel


0 1
0 Algemene reserve (1 januari 2019) 5.000.000
1 Algemene investeringsreserve (1 januari 2019) 4.961.000
2 Totaal reserves 9.961.000


0 1 2 3
0 RetributiesLastenBatenRuimte
1 Afvalstoffenheffing 1.700.000 1.582.000 118.000
2 Rioolheffing 1.590.000 1.590.000 0
3 Totaal 3.290.000 3.290.000 118.000


0 1
0 StructureelIncidenteel
1 Geïnventariseerde risico’s 436.0001.890.000
2 Beschikbare weerstandscapaciteit 169.0009.961.000
3 Saldo -267.0008.071.000


0 1
0 Opbrengstraming begroting 3.637.000
1 Berekening met normtarief (WOZ waarde 1.935.861.000) 3.688.000
2 Ruimte 51.000


0 1
0 Algemene normwaarden schuldquoteSchuldquote
1 Normaal < 90%
2 Voorzichtigheid geboden 90% - 130%
3 Zeer hoge schuld > 130%


0
0 OmschrijvingRekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 201720182019202020212022
1 Solvabiliteit41,84%30,16%32,13%32,15%33,63%35,16%


0 1 2 3 4 5 6
0 OmschrijvingRekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 201720182019202020212022
1 Netto schuldquote 35,24% 26,04% 54,34% 45,22% 37,57% 30,15%
2 Idem, gecorrigeerd voor verstrekte leningen 33,18% 22,52% 52,10% 43,29% 35,72% 28,36%


0 1
0 Algemene normwaarden solvabiliteitRatio
1 Weinig tot geen schuld > 80%
2 Normaal 30% - 80%
3 Voorzichtigheid geboden 20% - 30%
4 Bezit zeer zwaar belast met schuld 0% - 20%


0 1 2 3 4 5 6
0 OmschrijvingRekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 201720182019202020212022
1 Kengetal grond-exploitatie 5,26% 7,49% 6,48% 6,38% 6,29% 6,20%


0 1
0 Algemene normwaarden grondexploitatieRatio
1 Weinig risico < 20%
2 Voorzichtigheid geboden 20% - 35%
3 Hoog risico > 35%


0 1 2 3 4 5 6
0 OmschrijvingRekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 201720182019202020212022
1 Totale woonlasten gezin Harlingen € 609 € 613 € 629 € 645 € 671 € 678
2 Gemiddelde woonlasten gezin Nederland € 723 € 723 € 721 € 728 € 735 € 742
3 Woonlasten t.o.v. landelijk gemiddelde jaar ervoor 84,23% 84,79% 87,24% 88,60% 91,29% 91,37%


2020

Bron

Categorie Risico Kans Max. impact Gewogen bedrag
Personeel De gemeente is zelf verantwoordelijk voor de betaling van de wethouders pensioenen. Jaarlijks wordt aan de hand van een actuariële berekening de toekomstige pensioenverplichting berekend. Op basis hiervan wordt de dotatie aan de voorziening bepaald. De dotatie wordt ten laste van het rekeningresultaat gebracht. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekening-saldo om deze dotatie te kunnen doen. 50.0 480000.0 240000.0
GR / Verbonden partijen Doordat Harlingen slechts een beperkt stemrecht heeft, heeft zij weinig tot geen invloed op majeure ontwikkelingen. Hierbij is het van belang dat Harlingen zich sterk profileert in de verschillende Algemene en Dagelijkse Besturen (AB en DB). 30.0 1000000.0 300000.0
Calamiteiten, rampen Risico dat op grondgebied van Harlingen zich een ramp voordoet. 10.0 2000000.0 200000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Jaarlijks worden diverse procedures door of tegen de gemeente gevoerd. De uitkomst en de omvang zijn in een aantal gevallen onzeker en deze procedures kunnen dan ook als een risico worden aangemerkt. Zolang ze nog lopen is het van belang om deze zaken niet openbaar te behandelen omdat de onderhandelingspositie tegenover derden daardoor mogelijk wordt geschaad. Bovendien kunnen er wettelijke belemmeringen aanwezig zijn welke openbare behandeling van zaken niet toestaan. None None None
Personeel Harlingen is een kleine, kwetsbare organisatie. Waar grotere gemeenten diverse medewerkers binnen een vakgebied hebben moeten medewerkers in Harlingen vaak op diverse vakgebieden thuis zijn. Bijvoorbeeld bij ziekte of het vertrek van een medewerker kan dit direct tot problemen leiden. None None None
Personeel Wethouders hebben na beëindiging van het wethouderschap recht op wachtgeld. Op het moment van beëindiging wordt dit recht berekend en wordt ten laste van het rekeningresultaat een dotatie aan de voorziening gedaan. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekeningsaldo om deze dotatie te kunnen doen. 50.0 720000.0 360000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Vooraf zal op basis van inschatting moeten worden bezien wat de mogelijke planschade zou kunnen zijn. Deze schade dient dan verdisconteerd te worden in bv. de aankoop van de grond. Planschade blijft daardoor een financiële risicofactor. 30.0 100000.0 30000.0
Grondexploitatie Het grootste gedeelte van de grondexploitaties zijn afgesloten. Of de verwacht verliezen zijn voorzien. Er is nog sprake van één grondexploitatie binnen de gemeente. Deze grondexploitatie is in handen van een derde partij. Indien zich de situatie voordoet dat deze partij niet meer in staat is de gronden te exploiteren dan zal de gemeente de exploitatie overnemen. Het risico bestaat dat de gemeente wordt geconfronteerd met een verliesgevende exploitatie. 30.0 1000000.0 300000.0
Bodemsanering Bij herontwikkeling van binnenstedelijke locaties is er kans op bodemverontreiniging. In het buitengebied wordt de gemeente soms geconfronteerd met illegale stort. De kosten komen dan voor rekening van de gemeente. 10.0 200000.0 20000.0
GR / Verbonden partijen De gemeente voert taken uit die wettelijk verplicht zijn. Dit kan ertoe leiden dat de lasten uit de pas kunnen gaan lopen ten opzicht van de middelen die de gemeente daarvoor krijgt 90.0 180000.0 162000.0
GR / Verbonden partijen Aan enkele partijen zijn geldleningen verstrekt. Het risico is dat verenigingen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. 10.0 250000.0 25000.0
GR / Verbonden partijen De gemeente staat ultimo 2018 garant voor € 58 miljoen aan leningen. Het risico bestaat dat de gemeente alsnog de garantie moet betalen omdat de lenende partij niet kan voldoen aan de verplichtingen richting de geldverstrekker. 10.0 1000000.0 100000.0
Juridisch, aansprakelijkheid, claims Burgers en/of bedrijven kunnen de gemeente aansprakelijk stellen wegens het bijvoorbeeld niet functioneren van riool (wateroverlast), werkzaamheden die (wel of niet) worden uitgevoerd door gemeentelijk personeel die overlast of schade veroorzaken, onvoldoende handhaven, onvoldoende onderhoud aan wegen, trottoirs, fietspaden etc. met schade als gevolg. 30.0 20000.0 6000.0
Belasting Bij de toepassing van de belastingwetgeving (BTW, Loonheffing etc.) kunnen verschillen van inzicht en/of interpretatie ontstaan of kunnen de regels onjuist worden toegepast. Dit kan leiden tot een naheffing van de zijde van de fiscus. 10.0 100000.0 10000.0
Belasting Sinds 1 januari is de gemeente Vpb plichtig voor ondernemersactiviteiten. Na een grondige screening blijkt dat veel van de gemeentelijke activiteiten de Vpb plicht niet raken. Voor de haven is dit niet het geval. We kunnen niet uitsluiten dat de gemeente over de jaren 2016 en 2017 een aanslag Vpb krijgt opgelegd. De verwachting is dat een eventuele aanslag niet heel hoog zal zijn. Per 1 januari 2018 is de haven verzelfstandigd en is dit risico niet meer bij de gemeente. 10.0 100000.0 10000.0
Projecten Bij de onderhanden projecten loopt de gemeente het risico dat budgetten worden overschreden door onvoorziene zaken. 30.0 500000.0 150000.0
Overig Na de invoering van een strak invorderingsbeleid en een grondige opschoningsactie is de eventuele oninbaarheid van debiteurenvorderingen goed in beeld. Er vindt regelmatig een analyse plaats op de inbaarheid en deze wordt getoetst aan de hoogte van de voorziening. 30.0 100000.0 30000.0
Informatieveiligheid Binnen de Gemeente Harlingen wordt steeds meer gebruik gemaakt van allerlei informatie; Met deze informatie moet zorgvuldig en integer worden omgegaan; Informatie-beveiliging wordt steeds belangrijker. Ondanks dat we continue werken aan de beveiliging van de informatievoorziening van de gemeente, blijft het risico bestaan dat er iets gebeurt. De computersystemen van de gemeente kunnen aangevallen worden (cybercrime), maar ook kunnen persoonsgegevens vernietigd, gewijzigd of vrijkomen zonder dat dit de bedoeling is (datalek). 30.0 500000.0 150000.0
Sociaal domein Door een forse cao stijging voor huishoudelijke hulp, een AMvB inzake reële zorgtarieven en het wegvallen van de helft aan te genereren eigen bijdrages binnen de WMO, dreigt uitzetting van de WMO lasten. Ook op het gebied van de Jeugdzorg lijken de lasten structureel te groeien. Het blijft op dit moment is onduidelijk of dit voldoende door het Rijk wordt gecompenseerd. 70.0 500000.0 350000.0

0 1
0 Aantal keren dat een risico zich naar verwachting voordoet Kans
1 < 1 x per 10 jaar 10%
2 1 x per 5 – 10 jaar 30%
3 1 x per 2 – 5 jaar 50%
4 1 x per 1 – 2 jaar 70%
5 1 x per jaar of > 90%


0 1
0 Begrip Toelichting
1 Weerstandscapaciteit Dit is het geheel van middelen en mogelijkheden om niet begrote, onvoorziene en (mogelijk) substantiële kosten te dekken.
2 Risico’s Risico’s zijn al die gebeurtenissen die het realiseren van organisatie-doelstellingen in de weg staan. De risico’s die relevant zijn voor het weerstandsvermogen zijn die risico’s die niet op een andere manier zijn te ondervangen en die een financieel nadelig gevolg kunnen hebben.
3 Weerstandsvermogen Dit is de mate waarin onverwachte financiële tegenvallers kunnen worden opgevangen. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit gedeeld door de benodigde weerstandscapaciteit.
4 Risicomanagement Het identificeren en kwantificeren van risico’s en het bepalen van activiteiten die de kans van optreden van de risico’s en/of de gevolgen van de risico’s beheersbaar houdt.
5 Beheersmaatregelen Het stelsel van maatregelen en procedures die worden genomen om de onderkende risico’s te ondervangen dan wel om de opkomende risico’s te signaleren en het effect hiervan te beperken.


0 1
0 Fase Activiteiten
1 Stap 1: Identificeren In deze fase worden alle potentiële risico’s geïnventariseerd. Van belang is een brede en gestructureerde benadering waarmee zoveel mogelijk risico’s in beeld kunnen worden gebracht. Het volledig en eenduidig in kaart brengen van de betrokken risico’s is van groot belang voor de verdere fasen.
2 Stap 2: Analyseren en beoordelen Na het in kaart brengen van de risico’s kunnen deze geanalyseerd worden. De analyse bestaat uit een inschatting van de kans dat een gebeurtenis optreedt, waarbij tevens wordt aangegeven wat de gevolgen van het optreden van het risico kunnen zijn. In deze processtap worden de risico’s gekwantificeerd. De basis voor de risicoweging of kwantificering is de “kans maal gevolg” methodiek. Deze systematiek wordt bij hoofdstuk 3 nader toegelicht.
3 Stap 3: Maatregelen nemen Wanneer risico’s worden onderkend, zijn een aantal oplossingen mogelijk. Voor elk risico moet een keuze gemaakt worden uit de volgende vier maatregelen: vermijden, verminderen, overdragen of accepteren.
4 Stap 4: Bewaken / monitoren Het doel van continue monitoring is om tijdig (wijzigingen in) risico’s te signaleren, adequate maatregelen te kunnen treffen en waar nodig bij te sturen. Hoe eerder een (wijziging in een) risico wordt gesignaleerd, hoe beter de gevolgen te beheersen zijn. Er wordt zo veel mogelijk aangesloten op de bestaande planning & control cyclus.


0 1 2 3 4 5 6 7
0 nr Risico Omschrijving risico Beheersmaatregel Kans Geldgevolg Fin effect Fin effect structureel incidenteel
1 1 Wachtgeld wethouders Wethouders hebben na beëindiging van het wethouderschap recht op wachtgeld. Op het moment van beëindiging wordt dit recht berekend en wordt ten laste van het rekeningresultaat een dotatie aan de voorziening gedaan. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekeningsaldo om deze dotatie te kunnen doen. Jaarlijkse actualisatie wachtgeldverplichting. Het maximale risco bestaat uit het feit dat alle portefeuillehouders stoppen. Met een last van ca. 180.000 euro per jaar per wethouder betekent dit een een incidentele negatief effect van € 720.000. 50% 720.000 360.000
2 2 Pensioenen wethouders De gemeente is zelf verantwoordelijk voor de betaling van de wethouders pensioenen. Jaarlijks wordt aan de hand van een actuariële berekening de toekomstige pensioenverplichting berekend. Op basis hiervan wordt de dotatie aan de voorziening bepaald. De dotatie wordt ten laste van het rekeningresultaat gebracht. Risico betreft het ontoereikend zijn van het rekening-saldo om deze dotatie te kunnen doen. Jaarlijkse actualisatie van pensioenverplichting. Eerste inschatting dotatie voorziening is 120.000 euro per jaar. Dit bedrag wordt als financieel effect meegenomen voor een juiste weergave van het weerstandsvermogen. 50% 480.000 240.000
3 3 Te weinig invloed als kleine gemeente op begroting en plannen van gemeenschappelijke regelingen / verbonden partijen Doordat Harlingen slechts een beperkt stemrecht heeft, heeft zij weinig tot geen invloed op majeure ontwikkelingen. Hierbij is het van belang dat Harlingen zich sterk profileert in de verschillende Algemene en Dagelijkse Besturen (AB en DB). Tijdig reageren op begrotingen van gemeenschappelijke regelingen. Indien mogelijk / noodzakelijk, gezamenlijk optreden met andere Friese gemeenten. 30% 1.000.000 300.000
4 4 Rampen Risico dat op grondgebied van Harlingen zich een ramp voordoet. Verzekeringen en adequate crisisbeheersing organisatie, waardoor gevolgen beperkt kunnen worden. 10% 2.000.000 200.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 5 Grondexploitatie Het grootste gedeelte van de grondexploitaties zijn afgesloten. Of de verwacht verliezen zijn voorzien. Er is nog sprake van één grondexploitatie binnen de gemeente. Deze grondexploitatie is in handen van een derde partij. Indien zich de situatie voordoet dat deze partij niet meer in staat is de gronden te exploiteren dan zal de gemeente de exploitatie overnemen. Het risico bestaat dat de gemeente wordt geconfronteerd met een verliesgevende exploitatie. Jaarlijks wordt de grondexploitatie herrekend. Uit deze exploitatie blijkt wat de status is als de gemeente zelf de grond zou exploiteren. Voorlopig is er geen reden tot afboeken. 30% 1.000.000 300.000
1 6 Planschade Vooraf zal op basis van inschatting moeten worden bezien wat de mogelijke planschade zou kunnen zijn. Deze schade dient dan verdisconteerd te worden in bv. de aankoop van de grond. Planschade blijft daardoor een financiële risicofactor. Voor elke wijziging van een bestemmingsplan moet een inschatting van mogelijke planschade opgenomen worden. De gemeente Harlingen zal dit in de leges tot uitdrukking moeten brengen, zodat de kosten voor rekening van de initiatiefnemer blijven komen. 30% 100.000 30.000
2 7 Bodemverontreiniging Bij herontwikkeling van binnenstedelijke locaties is er kans op bodemverontreiniging. In het buitengebied wordt de gemeente soms geconfronteerd met illegale stort. De kosten komen dan voor rekening van de gemeente. Bodembeleid en bodemkwaliteitskaart moeten up-to-date zijn 10% 200.000 20.000
3 8 Open-einde regelingen De gemeente voert take uit die wettelijk verplicht zijn. Dit kan ertoe leiden dat de lasten uit de pas kunnen gaan lopen ten opzicht van de middelen die de gemeente daarvoor krijgt Adequate monitoring ontwikkeling aanvragen. 90% 180.000 162.000
4 9 Geldleningen Aan enkele partijen zijn geldleningen verstrekt. Het risico is dat verenigingen niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. Monitoring van financiële ontwikkelingen aan de hand van jaarrekening en begroting. 10% 250.000 25.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 10 Garantstellingen De gemeente staat ultimo 2018 garant voor € 58 miljoen aan leningen. Het risico bestaat dat de gemeente alsnog de garantie moet betalen omdat de lenende partij niet kan voldoen aan de verplichtingen richting de geldverstrekker. De gemeente is aangesloten bij Stichting Waarborgfonds. Deze stichting vangt eerst nog de klappen op voordat de gemeente moet betalen. Periodiek de financiële situatie beoordelen van de partijen waar de gemeente een garantie aan heeft verleend. 10% 1.000.000 100.000
1 11 Aansprakelijkheid Burgers en/of bedrijven kunnen de gemeente aansprakelijk stellen wegens het bijvoorbeeld niet functioneren van riool (wateroverlast), werkzaamheden die (wel of niet) worden uitgevoerd door gemeentelijk personeel die overlast of schade veroorzaken, onvoldoende handhaven, onvoldoende onderhoud aan wegen, trottoirs, fietspaden etc. met schade als gevolg. Adequate beheersmaatregelen en goede onderhoudsplannen. Adequaat reageren op brieven, vragen en klachten van burgers en bedrijven. Aansprakelijkheidsverzekering. 30% 20.000 6.000
2 12 Belastingen Bij de toepassing van de belastingwetgeving (BTW, Loonheffing etc.) kunnen verschillen van inzicht en/of interpretatie ontstaan of kunnen de regels onjuist worden toegepast. Dit kan leiden tot een naheffing van de zijde van de fiscus. Door het invoeren van horizontaal toezicht komt de gemeente een stap dichterbij bij het goed beheersen van de fiscale risico’s. Gedurende de looptijd van dit project is veelvuldig contact met de belastingdienst om dit goed af te ronden. 10% 100.000 10.000
3 13 Invoer vennootschapsbelasting voor overheidsorganisaties. Sinds 1 januari is de gemeente Vpb plichtig voor ondernemersactiviteiten. Na een grondige screening blijkt dat veel van de gemeentelijke activiteiten de Vpb plicht niet raken. Voor de haven is dit niet het geval. We kunnen niet uitsluiten dat de gemeente over de jaren 2016 en 2017 een aanslag Vpb krijgt opgelegd. De verwachting is dat een eventuele aanslag niet heel hoog zal zijn. Per 1 januari 2018 is de haven verzelfstandigd en is dit risico niet meer bij de gemeente. Kritisch analyse fiscale openingsbalans en goede documentatie aanleggen t.b.v. de aangifte bij de belastingdienst. 10% 100.000 10.000


0 1 2 3 4 5 6 7
0 14 Onderhanden projecten Bij de onderhanden projecten loopt de gemeente het risico dat budgetten worden overschreden door onvoorziene zaken. Periodiek wordt er gerapporteerd over de stand van zaken van de projecten. Er wordt gerapporteerd over de voortgang van de bestedingen en de toereikendheid van het budget,. Door dit tijdig in beeld te brengen kan er op tijd worden ingegrepen. 30% 500.000 150.000
1 15 Oninbare vorderingen Na de invoering van een strak invorderingsbeleid en een grondige opschoningsactie is de eventuele oninbaarheid van debiteurenvorderingen goed in beeld. Er vindt regelmatig een analyse plaats op de inbaarheid en deze wordt getoetst aan de hoogte van de voorziening. Door een strakke invorderingsprocedure te volgen en de debiteurenpositie continue te monitoren wordt het risico op oninbaarheid kleiner. 30% 100.000 30.000
2 16 Juridische procedures Jaarlijks worden diverse procedures door of tegen de gemeente gevoerd. De uitkomst en de omvang zijn in een aantal gevallen onzeker en deze procedures kunnen dan ook als een risico worden aangemerkt. Zolang ze nog lopen is het van belang om deze zaken niet openbaar te behandelen omdat de onderhandelingspositie tegenover derden daardoor mogelijk wordt geschaad. Bovendien kunnen er wettelijke belemmeringen aanwezig zijn welke openbare behandeling van zaken niet toestaan. De raad wordt regelmatig geïnformeerd over lopende gerechtelijke procedures. p.m.


0 1 2 3 4 5 6 7
0 17 Informatiebeveiliging, privacy en datalekken Binnen de Gemeente Harlingen wordt steeds meer gebruik gemaakt van allerlei informatie; Met deze informatie moet zorgvuldig en integer worden omgegaan; Informatie-beveiliging wordt steeds belangrijker. Ondanks dat we continue werken aan de beveiliging van de informatievoorziening van de gemeente, blijft het risico bestaan dat er iets gebeurt. De computersystemen van de gemeente kunnen aangevallen worden (cybercrime), maar ook kunnen persoonsgegevens vernietigd, gewijzigd of vrijkomen zonder dat dit de bedoeling is (datalek). Voldoen aan de Baseline Informatiebeveiliging Overheden (BIO). Daarin gaat het bijvoorbeeld over toegang van medewerkers tot systemen en ruimten. Maar ook zaken als clean desk beleid wachtwoordbeleid etc. 30% 500.000 150.000
1 18 Sociaal Domein Door een forse cao stijging voor huishoudelijke hulp, een AMvB inzake reële zorgtarieven en het wegvallen van de helft aan te genereren eigen bijdrages binnen de WMO, dreigt uitzetting van de WMO lasten. Ook op het gebied van de Jeugdzorg lijken de lasten structureel te groeien. Het blijft op dit moment is onduidelijk of dit voldoende door het Rijk wordt gecompenseerd. Continue screening van de berichtgeving en behoudend zijn met betrekking tot het inzetten van nieuw meerjarig beleid. 70% 500.000 350.000
2 19 Personeelskosten Harlingen is een kleine, kwetsbare organisatie. Waar grotere gemeenten diverse medewerkers binnen een vakgebied hebben moeten medewerkers in Harlingen vaak op diverse vakgebieden thuis zijn. Bijvoorbeeld bij ziekte of het vertrek van een medewerker kan dit direct tot problemen leiden. Blijvend samenwerking zoeken met andere gemeenten en continue blijven (bij)scholen. p.m
3 Totaal 518.000 1.925.000
4 Structureel Incidenteel


0 1
0 Opbrengstraming begroting 3.539.000
1 Berekening met normtarief (WOZ waarde 1.886.446.000) 3.682.000
2 Ruimte 143.000


0 1
0 Algemene reserve (1 januari 2020) 5.000.000
1 Algemene investeringsreserve (1 januari 2020) 903.000
2 Totaal reserves 5.903.000


0 1 2 3
0 Retributies Lasten Baten Ruimte
1 Afvalstoffenheffing 1.817.000 1.651.000 166.000
2 Rioolheffing 1.567.000 1.567.000 0
3 Totaal 3.384.000 3.218.000 166.000


0 1 2
0 Structureel Incidenteel
1 Geïnventariseerde risico’s 518.000 1.925.000
2 Beschikbare weerstandscapaciteit 309.000 5.903.000
3 Saldo -/- 209.000 3.978.000


0 1 2 3 4 5 6
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1 Netto schuldquote 63,06% 54,34% 63,74 54,61 45,75 43.01%
2 Idem, gecorrigeerd voor verstrekte leningen 61,29% 52,10% 61,81% 52,76% 43,97% 41,25%


0 1
0 Algemene normwaarden schuldquote Schuldquote
1 Normaal < 90%
2 Voorzichtigheid geboden 90% - 130%
3 Zeer hoge schuld > 130%


0
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1 Solvabiliteit 35,68% 32,13 % 34,43% 33,63% 34,25% 35,06%


0 1 2 3 4 5 6
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1 Kengetal structurele exploitatieruimte 1,51% 0,74% -0,18% 0,26% -0,10% 0,47%


0 1
0 Algemene normwaarden solvabiliteit Ratio
1 Weinig tot geen schuld > 50%
2 Normaal 20% - 50%
3 Voorzichtigheid geboden 0% - 20%


0 1 2 3 4 5 6
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1 Kengetal grond- exploitatie 5,03% 6,48% 6,38% 6,29% 6,20% 6,11%


0 1
0 Algemene normwaarden grondexploitatie Ratio
1 Weinig risico < 20%
2 Voorzichtigheid geboden 20% - 35%
3 Hoog risico > 35%


0 1 2 3 4 5 6
0 Omschrijving Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1 Totale woonlasten gezin Harlingen € 613 € 629 € 638 € 663 € 672 € 682
2 Gemiddelde woonlasten gezin Nederland € 723 € 721 € 728 € 739 € 750 € 761
3 Woonlasten t.o.v. landelijk gemiddelde jaar ervoor 84,79% 87,24% 87,64% 89,72 89,60 89,62%